Η φάβα και οι ντοματοκεφτέδες είναι δύο από τις παραδοσιακότερες γεύσεις της Σαντορίνης. Η πρώτη τους ύλη συνδέεται άμεσα με τα ηφαιστειακά εδάφη του νησιού ενώ παράλληλα υπενθυμίζει τις αυθεντικές διατροφικές συνήθειες των Κυκλάδων, τότε που οι κάτοικοι των νησιών χρησιμοποιούσαν με ευρηματικότητα όσα «φτωχικά υλικά» είχαν στη διάθεσή τους για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Οι ντοματοκεφτέδες φτιάχνονται με ντοματάκια Σαντορίνης, μια ποικιλία που έχει χοντρή φλούδα αλλά σκληρή και χυμώδη σάρκα. Το σκληροτράχηλο και άνυδρο αυτό ντοματάκι δεν χρειάζεται κάτι παραπάνω από την πρωινή υγρασία για να αναπτυχθεί, ενώ η πλούσιά του γεύση αποδίδεται στα συστατικά του ηφαιστειακού εδάφους του νησιού. Οι ντοματοκεφτέδες συνδέουν αλλά και ξεχωρίζουν τη Σαντορίνη από τα υπόλοιπα κυκλαδονήσια, δεδομένου ότι κάθε ένα από αυτά εξειδικεύεται σε μια μορφή «ψευτοκεφτέδων», ανάλογα με τα λαχανικά που αφθονούν σε κάθε τόπο.

Η ιστορία της φάβας στη Σαντορίνη χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας. Οι αρχαιολόγοι χρονολογούν στο 1.500 π.Χ. τους σπόρους που βρέθηκαν στον προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι. Τη γλυκιά γεύση και τη βελούδινη υφή της φάβας την απολαμβάνουμε με κάπαρη ή «παντρεμένη» με κρεμμύδια και ντομάτα. Στα χέρια των δημιουργικά ανήσυχων σεφ, η φάβα μεταμορφώνεται σε πρώτη ύλη για κρέπες, τάρτες ή ακόμα και παγωτό. Παρά τις μοντέρνες αυτές γαστρονομικές ερμηνείες, ο σπόρος της φάβας παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένος με το παρελθόν και φυτεύεται, σύμφωνα με την παράδοση, στη γιορτή της κυρά-Ελεούσας, την 21^η Δεκεμβρίου. Αν τύχει να επισκεφτείτε τη Σαντορίνη τον Απρίλιο, αναζητήστε τα ροζ λουλούδια της ανθισμένης φάβας στα χωράφια.  

Για να ανακαλύψετε περισσότερα για τη σημασία της ντομάτας στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού στις αρχές του 20^ου αιώνα, επισκεφτείτε το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας στη Βλυχάδα (www.santoriniartsfactory.gr/, τηλ. 22860 85141,email. info@tomatomuseum.gr).